Wageningen University & Research heeft een veelzijdige laterale flowtest klaarliggen voor thuisgebruik nu de realtime videoreader marktrijp is. Aart van Amerongen licht de ontwikkelingen toe.

Om het principe van de laterale flowtest uit te leggen, grijpt Aart van Amerongen, senior onderzoeker biosensing & diagnostics bij Wageningen University & Research, terug op de eerste succesvolle toepassing: de zwangerschapstest. ‘Het is een snelle, eenvoudige test waar het opgebrachte urinevocht lateraal door een membraan loopt. Na een paar minuten verschijnt in het venster een gekleurde lijn, of niet.’

Tegelijkertijd meten

Alle reagentia zitten al in de test. Op de lijn zitten antilichamen geplakt die het zwangerschapshormoon kunnen binden. Gekleurde deeltjes die via andere antilichamen eveneens aan het hormoon kunnen plakken, zorgen voor het zichtbare effect. ‘De afgelopen tien jaar zijn al een­voudige readers ontwikkeld om die flowtestjes af te lezen, zodat je er semikwantitatief een waarde aan kunt hangen’, schetst Van Amerongen.

‘Je kunt ook meerdere lijnen met verschillende antilichamen aanbrengen om tegelijk diverse allergenen, mycotoxines of geamplificeerd-DNA van ziekteverwekkers, zoals E. coli O157 en MRSA, te detecteren. Eigenlijk bijna elke willekeurige stof die je wilt meten’, legt Van Amerongen uit. Flowtests zijn geschikt voor kleine aantallen monsters en vinden steeds meer toepassing, niet alleen in de medische sector, maar ook in de veterinaire, voedsel- en watersector.

‘Voor een spotje heb je veel minder antilichaam nodig’

Van Amerongen ziet een belangrijke rol weggelegd voor toepassing als personalized diagnostic. Bijvoorbeeld om het niveau aan cytostatica, antidepressiva of biologicals in het bloed te meten. ‘Medicijnen breken niet bij iedereen even snel af, waardoor patiënten te veel of te weinig medicijn in het bloed hebben. Met de flowtest kun je dit snel meten en volgen.’

Een ontwikkeling van de laatste paar jaar is volgens Van Amerongen het gebruik door de huisarts en straks de patiënt zelf; iets waarmee Nederland vooroploopt. 50 % van de huisartsenpraktijken meet al het CRP-gehalte (C-reactive protein) met een flowtest als biomarker voor bacteriële infecties. Hiermee kan de arts mede bepalen of een antibioticumbehandeling nodig is.

Automatisch uitlezen

Maar waarom een heel lijntje antilichamen aanbrengen als het ook met een spotje kan? ‘Antilichamen zijn de duurste componenten van de hele test’, vertelt Van Ame­rongen. ‘Voor een spotje heb je maar liefst 25 tot 1.000 keer minder nodig. Boven­dien kun je veel meer verschillende spotjes aanbrengen.’ Die stap vereiste wel wat technische innovaties, zoals een printer die druppeltjes van enkele nanoliters maakt en een snijmachine die precies om de 5x5 spotjesarray heen snijdt op een schaal die het commercieel interessant maakt. ‘Samen met het printerbedrijf Scienion losten we beide punten op.’

Een laatste stap was de microarray automatisch laten uitlezen. Van Amerongen: ‘Een huisarts of patiënt kan de test wel zelfstandig uitvoeren, maar aflezen is lastiger. Dat wil je automatiseren en standaardiseren. Daarom ontwikkelden we samen met de HAN een realtime videoreader, een kastje waar je de flowtest inschuift.’

De ingebouwde camera maakt een video van de opkomende spotjes en zet die om in pixels, zodat je de intensiteit kunt volgen in de tijd. Daar kunnen de onderzoekers dan binnen een minuut aan rekenen en het kwantitatief maken. De gegevens kun je bovendien draadloos versturen. Van Amerongen: ‘We lanceren de realtime videoreader officieel in november op de Medica in Düsseldorf.’