Eind maart gaven verschillende Nederlandse instanties aan dat ze de plaatsing van cv-ketels vanaf 2021 willen verbieden. Is de warmtepomp als alternatief haalbaar?

Het idee van onder meer de installatiebranche, een aantal energiebedrijven en milieu­organisaties om vanaf 2021 geen traditionele cv-ketels meer te plaatsen, zorgde eind maart voor veel discussie in de Nederlandse media. Die discussie ging voornamelijk over de (meer)prijs van warmtepompen en wie die moet gaan betalen. Op technisch gebied zijn er eveneens nog uitdagingen.

Het pas gestarte high performance little air unit natural charge heatpump-project (HP Launch) richt zich op ontwikkeling van een betaalbare, kleine, efficiënte warmtepomp. Dit project HP-Launch is een samenwerkingsverband van de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) en vijf andere kennisinstituten en marktpartijen.

Verbeterde pomp

Volgens projectleider Rob ter Steeg, onderzoeker bij het lectoraat meet- en regeltechniek van de HAN, zijn er alternatieven voor cv-ketels nodig nu de Groningse gaskraan langzaam dichtgaat. De warmtepomp is een van de opties. ‘De luchtwarmtepomp is relatief makkelijk te integreren in bestaande woningen, omdat er geen bronboringen voor nodig zijn, zoals bij warmtepompen met een bodembron. En een luchtwarmtepomp is vaak eenvoudig aan te sluiten op de bestaande verwarmingsleidingen.’

‘We willen propaan gebruiken als koudemiddel’

De luchtwarmtepomp gebruikt buitenlucht om een koudemiddel te verdampen bij een lage temperatuur. Daarna perst een compressor het gas samen en verhoogt zo de temperatuur. Het koudemiddel condenseert vervolgens in de condensor en geeft de warmte af aan water van het verwarmingssysteem of aan tapwater. Het vloeibare koudemiddel kan dan buiten opnieuw verdampen.

‘We willen de warmtepomp verkleinen en het rendement verbeteren’, vertelt Ter Steeg. ‘Hiervoor willen we eerst reeds bestaande systemen doormeten en modelleren in een computermodel. Het is nu vaak zo dat warmtepompen minder efficiënt zijn dan de verpakking claimt. We willen de oorzaak van dit verschil achterhalen.’

Ter Steeg vervolgt: ‘Voor onze pomp willen we propaan gebruiken als koudemiddel. Dit werkt goed en komt in de natuur voor.’ Er is bewust gekozen voor een natuurlijk koudemiddel. Synthetische middelen, die in gebruik zijn genomen vanwege hun veiligheid, bleken slecht voor de ozonlaag of enorm sterke broeikasgassen. Toch is propaan niet geheel zonder nadelen. ‘Propaan is brandbaar. Om het risico te verkleinen, willen we er zo min mogelijk van gebruiken in de warmtepomp. Het koudemiddel moet continu onderweg zijn’, vertelt Ter Steeg.

Slechte isolatie

Ter Steeg ziet geen problemen voor de verwarming van goed geïsoleerde woningen met een warmtepomp, maar voegt daaraan wel toe dat oudere woningen vaak slecht geïsoleerd zijn. ‘Uitgebreid extra isolatie aanbrengen is lastig voor huizenbezitters. Het is duur en als je buren niet meewerken, dan lekt de warmte daar weg. Ik zie wel kansen voor woningbouwverenigingen, die hele blokken tegelijk kunnen laten isoleren.’

Zelfs dan is een warmtepomp niet altijd toereikend. Een warmtepomp kan tapwater niet zo snel verwarmen als een cv-ketel en moet een voorraad aanleggen in een vat. Dit vat, dat voldoende water moet bevatten voor een warme douche, is de reden dat veel mensen geen ruimte hebben voor een warmtepomp.

‘Bestaande woningen hebben waarschijnlijk het meest aan een hybride-opstelling, met naast een warmtepomp ook een cv-ketel, die bijspringt als de warmtepomp het niet aankan. Het belangrijkste is om de warmtebehoefte van een woning te verkleinen door haar beter te isoleren. Hiermee valt al veel energie te besparen’, concludeert Ter Steeg.