Met anorganische katalyse, microfluïdica, een smartphone en een neuraal netwerk kun je virussen naar keuze detecteren in minder dan een uur. Hoe, legden Hadi Shafiee en collega’s van onder meer Harvard Medical School onlangs uit in een wel érg multidisciplinaire publicatie in Science Advances.

Het komt er op neer dat je de virusdeeltjes vangt met antilichamen, die je vastlegt aan een oppervlak. Vervolgens garneer je die virussen met platina-nanodeeltjes waaraan ook zulke antilichamen zitten. Nadat je de ongebonden deeltjes hebt weggespoeld, voeg je waterstofperoxide toe. Platina katalyseert de ontleding daarvan in water en zuurstof.

De ontsnappende wolk zuurstofbelletjes film je met de camera van de smartphone. En het neurale netwerk, dat je op die smartphone laadt, mag zichzelf aanleren om uit het bellenpatroon niet alleen de aanwezigheid van het virus af te leiden, maar ook een kwantitiatieve indicatie van de viral load. Voor Zika- en hepatitisvirussen lijkt het behoorlijk betrouwbaar te werken.

Om de procedure te stroomlijnen is een microlab ontwikkeld dat bestaat uit perspexplaatjes, die bij elkaar worden gehouden door dubbelzijdige kleeffolie. In de middelste folielaag snij je een zigzaggend microkanaal uit, dat puur dient als reservoir. Vóór de meting gaan alle benodigde reagentia daar in de juiste volgorde in, waarbij ze dankzij de geringe kanaaldiameter niet mengen.

Onderin schuif je een wegwerpcartridge met een bodem vol antilichamen, waarin je je sample pipetteert. Met een rubberballonnetje aan het andere uiteinde van het microkanaal pers je de reagentia er een voor een bij. Een stukje vloeipapier onder de cartridge vangt het afval op.

Het ontwerp ziet er uit alsof je het op je smartphone kunt leggen, met de camera onder de cartridge. Volgens de gebruiksaanwijzing werkt het (nog) niet zo: nadat je alles hebt gedoseerd verwijder je de cartridge en legt hem los op de smartphone. De rest van het microlab is niet navulbaar, maar gaat net als de cartridge bij het chemisch afval. Er is dus nog ruimte voor verbetering.

Draz, M.S. et al. (2020) Science Advances 6(51)