Verse bijenhoning vertoont echt een antibacteriële werking, en dat is is te danken aan melkzuurbacteriën in het inwendige van de bij. Die symbionten maken een metabolietencocktail aan waarmee je in principe zelfs de meest beruchte antibioticaresistente ziekenhuisbacteriën plat kunt krijgen, schrijven Zweedse onderzoekers in het International Wound Journal.

Het is tevens het eerste wetenschappelijke bewijs dát honing werkt tegen bacteriële infecties. Als zodanig wordt het al duizenden jaren ingezet als huismiddeltje maar niemand wist ooit of het echt iets deed - en anno 2014 doet het inderdaad niets meer omdat die melkzuurbacteriën allang dood zijn eer de honing de consument bereikt.

Een jaar of tien geleden ontdekten de Zweden al dat de honingmaag van bijen een uitgebreide bacteriepopulatie bevat, die in symbiose leeft met de gastvrouw. In de honing vind je diezelfde bacteriën ook terug. Inmiddels zijn ze er achter dat het gaat om dertien goed van elkaar te onderscheiden melkzuurbacteriën: negen soorten Lactobacillus en vier soorten Bifidobacterium. De onderlinge getalsverhoudingen hangen onder meer af van de beschikbare nectar, maar het lijken wel altijd dezelfde dertien soorten te zijn.

En zulke melkzuurbacteriën produceren niet alleen melkzuur, maar ook enzymen en antimicrobiële peptides plus kleine hoeveelheden van een hele reeks kleine moleculen zoals organische zuren, vetzuren, ethanol, benzeen en andere aromaten en waterstofperoxide.

De Zweden hebben nu die dertien soorten geïsoleerd uit bijen, ze elk afzonderlijk gekweekt in petrischaaltjes en gekeken wat voor metabolieten ze aanmaakten. Dat bleek van soort tot soort te verschillen. Maar elke soort bleek antimicrobieel actief, en als je ze allemaal tegelijk inzet krijg je een synergistisch effect waar tot nu toe geen enkel pathogeen tegen bestand is gebleken. Methicillineresistente Staphylococcus aureus (MRSA), Pseudomonas aeruginosa en vancomycineresistente Enterococcus (VRE) gaan er allemaal aan dood.

Het eeuwenoude volksgeloof dat honing de genezing van met name open wonden stimuleert, is dus wel degelijk ergens op gebaseerd. De Zweden hebben de bacteriekweekjes (met wat honing om ze smeerbaar te maken) uitgeprobeerd op een tiental paarden met hardnekkige wonden: ze genazen allemaal. Het vermoeden lijkt gerechtvaardigd dat dit natuurproduct een grote toekomst tegemoet kan gaan in een klinische setting.

Maar, zo voegen ze er aan toe, het werkt alleen als je honing gebruikt die zó uit de bijenkorf komt. De honing die tegenwoordig in de EU wordt verkocht is gerijpt, ingedikt en soms zelfs gesteriliseerd. Ze bevat nog hooguit 20 procent water, te weinig voor melkzuurbacteriën om te overleven, en de meeste antimicrobiële componenten zijn er tegen die tijd ook allang uitgedampt. Daar heb je dus medisch gezien helemaal niets meer aan.

bron: Lund University