De structuur van een bepaalde blauwtint uit de middeleeuwen afkomstig van een plantje is eeuwenlang een raadsel geweest. Maar nu is de molecuulstructuur van het blauw eindelijk opgehelderd, staat in Science Advances.

De blauwe kleur die mensen zo’n duizend jaar geleden uit het plantje Chrozophora tinctora haalden, gebruikten kunstschilders als kleurstof die ze in boekprenten en schilderijen verwerkten. Het molecuul echter dat de blauwe kleur veroorzaakt, bleef lange tijd verborgen. Maar nu heeft een interdisciplinair team uit Portugal het mysterie opgelost. Daarvoor volgden ze nauwgezet een aantal middeleeuwse manuscripten, waaronder The book on how to make all the colour paints for illuminating books.

De oude handleidingen volgend, plukte een aantal van de onderzoekers de vruchtjes van C. tinctora met de hand tussen juli en september in drie achtereenvolgende jaren. De verhandelingen waarschuwden om de zaadjes uit de vruchten niet te pletten, dus weekten ze de geplukte vruchten in een methanol/water-mengsel, dat na een tijdje blauw kleurde.

Na het verwijderen van het methanol, isoleerden de Portugezen de blauwe kleurstof en analyseerden het met high-performance-liquid-chromatography-diode-array-detector, massaspectrometrie en NMR. Ze vonden twee rotameren – isomeren waarvan je andere spectra krijgt doordat een deel van het molecuul draait – gebaseerd op een geglycosyleerde dimeer van hermidine, die ze chrozophoridine hebben genoemd (zie afbeelding). Het molecuul valt niet onder de types kleurstoffen die al bekend waren, namelijk anthocyanides en indigo, maar is een klasse op zichzelf.

Met de opheldering van chrozophoridine is een eeuwenoude puzzel eindelijk opgelost en kun je kijken naar de restauratie van oude schilderingen die deze blauwtint gebruikten. De onderzoekers beloven dat dit niet het laatste woord over dit molecuul is.

_{Nabais, P., et al. (2020). Science Advances, 6(16)}