Tijdens een werkbespreking in 1983 zat ik naast de Wageningse viroloog Just Vlak. We raakten in gesprek, het klikte en schreven een gezamenlijk onderzoeksvoorstel. Het werd mijn meest succesvolle onderzoeksthema: grootschalige dierlijke celkweek.

Tijdens een werkbespreking in 1983 zat ik naast de Wageningse viroloog Just Vlak. We raakten in gesprek, het klikte en schreven een gezamenlijk onderzoeksvoorstel. Het werd mijn meest succesvolle onderzoeksthema: grootschalige dierlijke celkweek.

Just deed en doet nog altijd onderzoek aan insectenvirussen, de baculovirussen. Toentertijd leek het een veelbelovend eiwitexpressievectorsysteem. Inmiddels is de toepassing succesvol. Zo kocht gigant Sanofi afgelopen juli voor $ 750 miljoen Protein Sciences, het bedrijf met een recombinant baculovirus als platformexpressievectorsysteem. Bedrijfsdirecteur en grootaandeelhouder Manon Cox promoveerde in 2008 bij Just.

Een baculovirus heeft een groot circulair dubbelstrengsgenoom (circa 130 kb). Er zitten genen in die sterk tot expressie komen als het baculovirus een vatbaar insect infecteert. Wat er over blijft van het insect na een succesvolle infectie is grotendeels het manteleiwit van het virus. Het vraagt weinig fantasie om te bedenken dat vervanging van het manteleiwitgen door een gen voor een gewenst recombinant eiwit een effectief expressievectorsysteem kan opleveren. En grootschalige gecontroleerde insectenkweek is het praktische probleem daarbij. En voilà, ons eerste project was geboren: het kweken van insectencellen en baculovirussen in bioreactoren.

Met het oog op industriële toepassing hebben wij vanaf het begin met de gedachte gespeeld een minimaal baculovirus te ontwikkelen; een virus met een makkelijk te manipuleren vectorsysteem en verder met alles in huis om zich effectief in insectencellen te kunnen vermeerderen. We zijn een heel eind gekomen met het opschalen van kweekreactoren voor fragiele cellen, zoals insectencellen, en zelfs met het begrijpen en beschrijven van het infectieproces erin. Maar het zicht op een minimaal baculovirus was mijns inziens tot voor kort nog denkbeeldig. Wat schetst mijn verbazing toen Just als coauteur mij onlangs een artikel uit ACS Synthetic Biology van 6 april stuurde, dat de eerste volledige synthese beschrijft van een baculovirus als opmaat voor een mini-baculovirus expressievectorsysteem. Het kan dus. Toch Just maar eens voor een lunch uitnodigen om het naadje van de kous te weten te komen.

 

Hans Tramper is emeritus hoogleraar bioprocestechnologie Wageningen University & Research